ਅਸਲ ਵਿਚ ਜਿਸ ਇੰਨਸਾਨ ਕੋਲ ਗਿਆਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਵਾ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਅਸੀ ਇੱਕ ਗਿਆਨੀ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਬੇਹੱਦ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਆਪਣਾ ਡੰਕਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਵਜਾਉਂਦੇ ।
ਅਸੀ ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਮੋਕਸ਼ਗੁੰਡਮ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਿਆ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ , ਰਾਜਨੇਤਾ ਅਤੇ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਸਿਤੰਬਰ , 1861 ਨੂੰ ਮੈਸੂਰ ( ਕਰਨਾਟਕ ) ਦੇ ਕੋਲਾਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਚਿੱਕਾਬੱਲਾਪੁਰ ਤਾਲੁਕ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਸਿਤੰਬਰ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਇੰਜੀਨਿਅਰਸ ਡੇ ( ਅਭਿਅੰਤਾ ਦਿਨ ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਿੱਸਾ ਬੇਹੱਦ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਅੱਜ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਉਸ ਸਮੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ । ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਦੇ ਵਕਤ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਖਚਾਖਚ ਭਰੀ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ।
ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਡਿੱਬੇ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਯਾਤਰੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਸਨ । ਟ੍ਰੇਨ ਦੇ ਇੱਕ ਕੰਪਾਰਟਮੇਂਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਖਿਡ਼ਕੀ ਤੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਟਿਕਾ ਕੇ ਸੋ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਬਹੁਤ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸੀ । ਸਾਂਵਲੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਮੰਝਲੇ ਕੱਦ ਦੇ ਇਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਉਸਨੂੰ ਅਣਪੜ੍ਹ ਸਮਝ ਰਹੇ ਸਨ ।
ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਉੱਠਕੇ ਟ੍ਰੇਨ ਦੀ ਸੰਗਲੀ ਖਿੱਚ ਦਿੱਤੀ । ਟ੍ਰੇਨ ਰੁਕ ਗਈ । ਸਾਰੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਅਖੀਰ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ? ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਜਦੋਂ ਗਾਰਡ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆ ਕੇ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋਂ ਲੱਗਭੱਗ ਇੱਕ ਫਰਲਾਂਗ ( 220 ਗਜ ) ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਰੇਲ ਦੀ ਪਟਰੀ ਉਖੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਹ ਆਦਮੀ ਮਜਾਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਅਖੀਰ ਟ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ – ਬੈਠੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ! ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਿਆ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਪਟਰੀ ਨੂੰ ਚੇਕ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ । ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਭ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਸੱਚਮੁੱਚ ਪਟਰੀ ਦੇ ਜੋੜ ਖੁੱਲੇ ਹੋਏ ਸਨ , ਸਾਰੇ ਨਟ – ਬੋਲਟਸ ਖਿਲਰੇ ਪਏ ਸਨ ।
ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬੈਠਕੇ ਟ੍ਰੈਕ ਦੀ ਅਵਾਜ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਜਦੋਂ ਅਵਾਜ ਬਦਲ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਸੱਮਝ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਗੜਬੜ ਹੈ ।ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਸੂਝ ਨਾਲ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬੱਚ ਗਈ ।ਯਾਨੀ ਕਿ ਜਿਸ ਇੰਨਸਾਨ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਸਮਝਕੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਜਾਕ ਉੱਡਾ ਰਹੇ ਸਨ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਿਆਨੀ ਪੁਰਖ ਸੀ ।
